директор филиала Института археологии им. А.Х. Маргулана в городе Нур-Султан, к.и.н.
Прошедшее десятилетие в исследовании палеолита Казахстана было ознаменовано новыми открытиями, благодаря которым были приоткрыты завесы над страницами древней истории страны. Можно выделить несколько направлений, связанных с изучением палеолита Казахстана. Это поисково-исследовательские экспедиции и лабораторная обработка музейных коллекций ХХ века, не введенных в научный оборот.
Ералы АҚЫМБЕК, PhD доктор, Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институтының жетекші ғылыми қызметкері
Ортағасырлық Ақтөбе қаласындағы мұнара – Қазақстан аумағындағы мұсылмандық стилде тұрғызылған алғашқы мұнаралардың бірі екендігі дау туғызбайды. Мұсылмандық стилде тұрғызылған құрылыстарға мешіт, медресе, монша және т.б. жатады. Мұндай құрылыстардың Қазақстан аумағында пайда болуына ислам дінін таратумен келген арабтар әсер еткендігі анық.
Несіпбай А.Т., Ә.Х. Марғұлан атындағы археология институтының археолог маманы
Кіріспе. Қазақстан аумағы археологияық тұрғыдан жүйелі түрде зерттеліп келе жатыр. Мемлекеттерді байланыстырып, Батыс пен Шығысты байланыстырған Ұлы Жібек жолы этникалық, рухани және діни мәселелердің ғана емес, материалды жәдігерлердің қайнаған қазаны болды. Әлемдік деңгейде, біздің еліміздің аумағында сауда жолының көптеген тармақтары үздіксіз дамыды. Оның ғылыми айналымға берер пайдасы орасан.
Байтілеу Д.А., ведущий научный сотрудник Института археологии им. А.Х. Маргулана
Среди многообразия памятников материальной и духовной культуры особое место занимают наскальные изображения. Рисунки на камнях – писаницы или петроглифы, нарисованные органической краской, шлифованные, резанные либо выбитые каменными или металлическими орудиями сохранились до наших дней с древнейших времен и не теряют своей актуальности вплоть до этнографического времени. На сегодняшний день в Казахстане обнаружено большое количество местонахождений петроглифов, кроме того, из года в год поступают новые сообщения о местах наскального изобразительного творчества древнего человека.
История города: есть археологические факты, что город образовался во II веке. Город назывался Яссы, поэтому так назвали Кожа Ахмета Яссауи, который там родился. После Туркестан стал столицей казахского ханства. С тех пор он стал пантеоном всей политической элиты казахского ханства и народных героев. Тамерлан построил там мавзолей.
Участники программы: Жаксылык Сабитов, историк; Ерлан Казизов, научный сотрудник института археологии А.Х. Маргулана; Досай Кенжетай, директор научно-исследовательского института тюркологии МКТУ им Қ.А. Ясави.
Утубаев Ж.Р., Сүйіндікова М.Қ., Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты
Мақалада Бәбіш мола 7 көзешілер елді мекеніне жүргізілген археологиялық қазба-зерттеу жұмыстары баяндалады. Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде анықталған қыш ыдыстардағы таңба тәрізді белгі түрлеріне кеңінен тоқталамыз. Сонымен қатар таңба тәрізді белгілердің салыну жолдарымен, қандай ыдыс түрлеріне салынғандығы жөнінде толық мәлімет келтіріліп, диаграмма дайындалды. Археологиялық қазба барысында анықталған жәдігерлердегі таңба немесе белгілерді зерттеу әрбір елдің, мемлекеттің және халықтың саяси, этномәдени даму ерекшеліктері, халықаралық сауда, діни сенімдері жайында құнды әрі маңызды мәліметтер беретіні белгілі. Сондай-ақ жұмыста таңба, белгілердің адамзат өмірінде қандай мақсаттарда пайдаланғандығы жөнінде ашып көрсетеді. Мақала Бәбіш мола 7 көзешілер елді-мекеніндегі таңба тәрізді белгілердің көлемін, таралу аймағын анықтаудағы алғашқы жасалған әрекет болып табылады.
Кілт сөздер: Бәбіш мола, көзешілер елді мекені, қыш ыдыстар, таңба, белгі түрлері, шеберлер қолтаңбасы.
"В Архарлинском историко-географическом микрорайоне на разных скальных группах находится минимум несколько сотен петроглифов. Возраст самых древних рисунков – около 3-3,5 тысячи лет, что означает их принадлежность к андроновскому и бегазинскому периодам эпохи бронзы. Но основной и наиболее яркий пласт петроглифов относится к раннему железному веку. Они выполнены в художественных традициях сакского звериного стиля и датируются периодом 2-2,5 тысячи лет назад. Особый интерес вызывает комплекс раннесредневековых тюркских изображений VI-XII веков. На скалах также обнаружены тамгообразные знаки...", – Александр Горячев, археолог, старший научный сотрудник Института археологии им. А.Х. Маргулана.
научный сотрудник Института археологии им. А.Х. Маргулана
Керамические изделия, среди которых можно выделить продукцию гончарного производства, а именно сосуды для приготовления и приёма пищи, а также для хранения жидких и сыпучих материалов, кроме того, древними людьми изготавливались сосуды для ритуальных (сакральных) целей. Таким образом, керамические изделия занимали в жизни древнего человека достаточно важное место, и на территории Казахстана широко применялись с периода неолита и до сегодняшнего дня не теряют своей актуальности.
Сүйіндікова Мақпал Қожахметқызы, Ә.Х.Марғұлан атындағы археология институтының ғылыми қызметкері
ғасырлар бойы жиналған құнды қазыналарымыз бен ұлттық мұраларымызды зерттеу, қорғау, сақтауоларды еліміз бен халықаралық деңгейде насихаттап, таныту бағытында біршама жұмыстар атқарылуда. Алаштың анасына баланған Сыр өңірі адамзаттың қалыптасу кезеңіндегі ескерткіштерден бастап ортағасырлық, сондай-ақ, сәулет өнерінің ерекше үлгісімен салынған ғимараттарға, тарихи мәдени мұраларға өте бай өлке. Солардың ішінде ортағасырлық мәдениеттердің гүлденуіне өз үлесін қосқан Асанас қалашығының алар орны ерекше. Асанас-тарихи қала. Оған тарихи, жазба, этнографиялық және археологиялық деректер негіз бола алады.
Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институтының ғылыми қызметкері, археозоолог
Археологиялық қазба жұмыстары барысында керамикалық бұйымдармен қатар, кейде көп мөлшерде табылатын материал – жануар сүйектері. Жануар сүйектері мәдени қабатқа түскеннен кейін, әртүрлі кезеңдерге сай биологиялық және археологиялық ақпараттарды сақтап қалады. Остеологиялық материалдарды жеке зерттеу нысанына айналдырып, жануар түрлеріне қарай анықтау және сүйектерге статистикалық талдаулар жасау ежелгі халықтардың шаруашылығы, тамақтану ерекшеліктері, ғұрыптық дәстүрлері, жануарлардың экстерьерлік пішіндері, шаруашылықтағы жануар түрлерінің басымдығы, аңшылықтың ролі және т.б. құнды ақпараттар алуға болады.
17 марта - День истории. Поэтому сегодня вместе с читателями мы совершим виртуальную прогулку по древнему городищу Каялык, расположенному в Сарканском районе.
2 апреля 2021 года состоялся Круглый стол «Актуальные вопросы истории Казахстана (преемственность и традиции казахской государственности)» (в программе ZOOM).
Нуржанов Арнабай Абишевич, кандидат исторических наук, заведующий отделом средневековой урбанизации Казахстана Института археологии им. А.Х. Маргулана КН МОН РК выступил с докладом «Позднесредневековые города Шу-Таласских долин (XV-XVII вв.)».
В Алматы едва не уничтожили древнее поселение. Кости лошадей, обломки керамики и другие интересные экспонаты археологи обнаружили на территории кургана. Место уникальное, и его необходимо исследовать, но мешает этому большая стройка. Кто её развернул и как спасти историческое наследие?